一、引言
清朝入关之初，在战略上面临两大挑战：南方，南明朝廷、郑成功、张献忠余部等反清势力仍然强大，且有联盟抗敌之势，对清朝构成了主要威胁。北方，虽然漠南蒙古业已归附，但漠北喀尔喀蒙古、西北卫拉特，以及西藏仍在清朝版图之外。对于清廷，保证南方攻略为先，安抚北方边疆为辅，成为这一时期的根本国策。而与喀尔喀部的活动往来，便是在此政策框架内折冲樽俎的结果。
入关之前，喀尔喀左翼车臣汗图谋迎请蒙古汗室，被清廷挫败，并迫使其与清朝建立睦邻关系，继而，清朝对喀尔喀右翼札萨克图汗进行军事威胁，与之长期对抗。于崇德末至顺治初年，喀尔喀对于清朝坐大心怀顾忌，故而在1640年联合西北卫拉特部，结成喀尔喀-卫拉特联盟，双方关系趋于全面对立。 顺治三年，发生了对双边关系影响重大的腾机思事件， 清廷与喀尔喀就此进入了事实的敌对状态。而通过清朝张弛有度、软硬兼施的一系列针对性政略，顺治十二年，喀尔喀左翼首先主动遣使通好，双方恢复睦邻关系。
在清朝与喀尔喀的双边关系中，不难看出顺治十二年是重大转折点，而清朝后世史家追述此事时，也无不于此留书一笔，作为“四夷宾服”的重大凭证。代表了清朝官方视角的官修《实录》中，对此事记作：“丙子，以喀尔喀部落俄齐赖土谢图汗、那门额真、车臣汗、岱青台吉等、遣使请好。命多罗安郡王岳乐、同其使臣于宗人府酹酒约誓。” 而晚清史家祁韵士在其《皇朝藩部要略》中，更写为：“十二年夏，土谢图汗衮布子察珲多尔济，车臣汗硕磊子巴布，并既其父称汗，……冬，土谢图汗等复遣使乞盟。许之，赐盟于宗人府。是年，设喀尔喀八扎萨克，仍分左右翼。”
在这些后世记载中，或以讹传讹、或加以粉饰，以祁韵士所记为例，当时所谓“设喀尔喀八扎萨克”，无非为因时而动，以“扎萨克”之名，名义上由清廷确认了该部原有势力分布而已。 故此，“记述性史料”中虽然呈现了一幅“外藩来朝、德化远人”的太平图景，但并未揭示双方在长期敌对中，突然转变态度的原因及应对策略。自剑拔弩张至并坐盟誓，其间双方是否有对应的斗争与让步？又是否像官方记载等“记述性史料”中所言般波澜不惊？以往研究中，因史料阙如，难以探究此事详细的始末缘由。而近来由中国人民大学国学院与第一历史档案馆合作整理的《清朝前期满蒙文理藩院题本》中，发现了一批当时理藩院对此事件的题本。借由这些珍贵的“遗留性史料”，可以对此事件作更为真实的研究还原。
二、题本中对于此事始末记载
对于本次喀尔喀与清朝议盟，始于顺治十二年三月。该月，喀尔喀首先向清朝派遣使团，《实录》中对此亦有记载：“顺治十二年，乙未，三月，丙戌朔。喀尔喀部落丹津喇嘛车臣汗等、贡驼马方物，宴赉如例。” 对于本记载，在题本中亦有相关材料，其前因后果，笔者曾另文论述， 此不详述。而《实录》中此后未有对于使臣往来记载，实则是年十二月双方盟誓前，在理藩院题本中另有对于使臣之事。
题本一：
朱批：颈苍耻.
wesimburengge
○tulergi golo be dasara jurgan i aliha amban, amban ?ajidara sei gingguleme wesimburengge. kalkai tusiyetu han i weijeng noyan i wesimbuhe jalin.(+)han i genggiyen de weijeng noyan bithe wesimbuhe. (+)han i genggiyen elhe bidere, be ubade sain. bithe i beleng sunja morin bi seme (+)dele wesimbuhe，(+)hese, morin be gaisu, adarame ?angnara babe gisurefi wesimbu, meni meni jurgan sa sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, jurgan i gisurehengge, beleng jafaha morin be gaifi boigon i jurgan be afabuha be dahame, morin i jalin ?angnara babe boigon i jurgan de afabuki. jihe elcin de meni jurgan i toktobuha songkoi ?angnaki seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi.
ijishūn dasan i juwan juweci aniya jorgon biyai ice ilan.
aliha amban, amban ?ajidara.
mujilen bahabukū amban naige.
weilen ejeku hafan amban minggai.
朱批：是。
题奏
理藩院尚书臣沙济达喇等谨题：为喀尔喀土谢图汗处卫征诺颜书报事。卫征诺颜呈报明主：想必陛下圣躬安康，臣等此处无恙。见书之礼马五匹。奉上后得旨：马匹接受，予何赏赐，着议奏。各部知之。部议：献礼之马匹已接受，并交至户部。故回赏马匹事亦应转户部办理，来使由我部按定例赏赐。为此敬题请旨。
顺治十二年十二月初叁。
尚书臣沙济达喇、启心郎臣鼐格、主事臣名盖
喀尔喀于顺治十二年三月主动遣使清朝，主要原因是车臣汗汗位更迭，引发了内部动荡，腾机思事件时的车臣汗硕磊亡故，“巴布继其父硕磊称汗。” 在车臣汗位的继承中，喀尔喀右翼进行了激烈争斗，以至硕磊死后五年左右，巴布方顺利继位。 由此可见，喀尔喀左翼迫于内部形势不稳，急于以改善外部关系转移矛盾。在这种背景下，三月喀尔喀使团来京，无疑属于长期敌对中欲通好前的试探。在当时，双方相互刺探，气氛剑拔弩张。 而十二月，双方基本确定了和解意向，因此本次来往在题本中所见，相对平和。但同日另一份题本中，也涉及到了清朝与喀尔喀双方。
题本二：
朱批：gisurehe songkoi obu.
wesimburengge
○tulergi golo be dasara jurgan i aliha amban, amban ?ajidara sei gingguleme wesimburengge. kalkai tusiyetu han i cahar daicing ni wesimbuhe jalin. (+)han i genggiyen de cahar daicing bithe wesimbuhe. beleg emu juwaran morin, jai emu morin bi, uheri i (+)han ejen de, buyehe seke i sijigiyan wesimbuhe. genggiyen de sakini seme (+)dele wesimbuhe, (+)hese, morin be gaisu, adarame ?angnara babe gisurefi wesimbu, meni meni jurgan sa sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, jurgan i gisurehengge, ijishūn dasan i nadaci aniya, cahar daicing ni elcin jifi, be ?olo be tuwafi uba?ame jiki sembi seme wesimbure jakade (+)hesei bithe, cahar daicing taiji be ujulafi taijisa de unggihe. suweni ahūta, deota gemu ubade bikai, ebsi jiki sere gūnin bici suwe jio. suweni anggala we jicibe amasi burakū, unenggi jici ainu gosirakū seme bithe unggihe bi. jai kalkai yaburakū fonde, ijishūn dasan i juwanci aniya, ineku ere cahar daicing bi cahar inu waka, kalka inu waka, juwe siden de bikai, bi ubade jiki genggiyen sa seme bithe wesimbume elcin jihe manggi, hebei wang, beile, ambasa acafi gisurehengge, cahar daicing, ijishūn dasan i nadaci aniya jiki seme wesimbure jakade, (+)hesei jio sehe bihe, suwe tere fonde uthai jici acambihe, te bicibe jiki seci hūdun jio, suweni anggala yaya be jihe seme amasi burakū. uba?ama jihe niyalma be gosime ujire be suwe inu sambikai seme gisurefi (+)dele wesimbufi ere songkoi jihe elcin de hendufi, an i ?angnafi unggihe bihe. uttu juwe jergi ukame jiki seme elcin unggifi ?olo, be tuwafi ukame jihekū holtoho turgunde, eri baiha seke i sijikiyan be ?angnaci acarakū. erei jafaha morin be dolo gaiha be dahame, gaiha morin i jalin de ?angnara be dorgi jurgan de afabuki, jihe elcin de meni jurgan i toktobuha songkoi ?angnaki seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi.
ijishūn dasan i juwan juweci aniya jorgon biyai ice ilan.
aliha amban, amban ?ajidara.
mujilen bahabukū amban naige.
weilen ejeku hafan amban minggai.
朱批：依议而行。
题奏
理藩院尚书臣沙济达喇等谨题：为喀尔喀土谢图汗部察哈尔戴青书报事。察哈尔戴青书报明主。奉礼走马一匹、常马一匹。吾所望之貂袍，敬求共主赏赐。上谕：马匹接受，予何赏赐，着议奏。各部知之，谨遵圣旨部议：顺治七年，察哈尔戴青使臣前来，曰，吾等将趁隙来归。报上，遗书于彼曰：圣旨。遗书于察哈尔戴青为首诸台吉。尔之兄弟诸人，皆在此地。尔等若有意前来，则当为之。非只尔等，若有余人，但凡来者，必不遣回，倘诚如此，何故不予怜爱？以此致书。又，顺治十年，尚与喀尔喀无所来往，此察哈尔戴青称曾有书报：吾身陷喀尔喀、察哈尔之是非中，故欲前往，望祈明鉴。使臣到后，议政王、贝勒、大臣等会议题报：察哈尔戴青于顺治七年书报来归，奉旨命之前来。则彼时尔等应即刻动身。今尔等若欲前来，则应速行。非只尔等，若有余人，但凡来者，不予遣回，来归之人，则予恩养。此等情形，尔等亦知晓。以此题报，并告来使，照例赏赐。如此遣使书报再，曰欲来归，然未照行。实属欺瞒，故所求貂皮袍，不应赏赐。其所带马匹，已于大内收取。为此，赏赐一事，令交内阁办理。来使由我部依例赏赐。为此敬题请旨。
顺治十二年十二月初叁。
尚书臣沙济达喇、启心郎臣鼐格、主事臣名盖
该题本中涉及到清喀双边关系中重要事件之一，即察哈尔逃人事件。引致双方敌对的腾机思事件，即因车臣汗收留察哈尔逃人而起。此后数年间，清廷以喀尔喀收容察哈尔流亡人等，以及劫掠巴林部人畜两大事由，不断对喀尔喀施压，同时采取接纳喀尔喀逃人等一系列措施进行反制。而清廷对自喀尔喀来投之人，也尽量给予优待，这点在题本中也多有反应。 察哈尔戴青身为察哈尔部上层之一，其来归请求在敌对期间自然也引起清廷重视，由题本二可见，其顺治七年、十年两次致书，都得到了清朝方面的鼓励。但本次再行请赏，却以反复无常、言而无信为由遭拒，固然该人首鼠两端为缘由之一，但恐怕更为关键之处在于：清朝行将与喀尔喀议盟，作为修复双边关系的一环，对此等行为不再予以积极鼓励。以此向喀尔喀释放友好信号。
此事九个月后，即顺治十二年十二月，双方开始正式商谈议盟过程。对于会盟方式，由喀尔喀方面率先提出：
题本叁：
朱批：kalka muse de dahafi, neneme akdun gisun i gashūfi, musei wang se be gashūbureo seme baihengge, cohome ajige gurun i tosome olhoro gūnin, ceni nenehe waka be feteme, musei wang se gashūrakū oci, tulergi gurun de akdun be tuwabume elhe oburengge waka ayoo. kemuni hebei wang, beile, ambasa kimciha gisurefi wesimbu.
wesimburengge
○doroi akdun giyūn wang doni sei gingguleme wesimburengge. kalkai tusiyetu han se wesimbuhe jalin. oot suwasdi sidat (+)han i genggiyen de ocirai tusiyetu han, nomon ejen, cecen han, daicing taiji bithe wesimbuhe. (+)han i hese be dahafi toktobuha doro de, ere songko be, be deribume ehe araci, abka, na membe wakalame tuwakini seme cacul, cacume akdun gisun i gashūha. honin aniya nadan biyai orin ninggun de. meni elcin se be tuwabume, (+)han hese wesimbufi, wang se be akdun gusun i gashūbureo. sain inenggi jurambuhe seme (+)dele wesimbuhe, (+)hese, hebei wang, beile, ambasa acafi, acara be tuwame gisurefi wesimbu sehe. (+)hese be gengguleme dahafi meni geren i gisurehengge, muse daci cende ehe akū elcin yabubume bisirede tenggis be farhaha cooha de tusiyetu han, cecen han, darji lama, daicing taiji cooha okdome jifi musei emgi afafi (+)abka cembe wakalaha. amala juwe cūhur jifi musei barin be feksifi gamaha, muse cende sain be efuleme ehe araha, necehe ba akū (+)dergeci oncodome barin i eden niyalma, ulga be yooni waliyaha. toroi jalin cembe akdulame gashū gashūci, gashūha inenggici amasi ceni ukanju jici alime gaijarakū seme (+)hesei lashalaha ba bi. uttu ofi musei wang se gashūci ojorakū seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi.
ijishūn dasan i juwan juweci aniya jorgon biyai ice ilan.
doroi akdun giyūn wang amban doni.
doroi elhe giyūn wang amban yolo.
doroi beile amban ?ang?an.
gurun be dalire gung ni jergi gūsai ejen amban uksun i basha.
?ooboo bime taidzi taiboo kamciha hebei amban boigon i jurgan i aliha amban, amban gioroi langkio.
?oofu bime taidzi taifu kamciha hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da amban gioroi bahana.
?ooboo bime taidzi taiboo kamciha. hebei amban dorgi gurun i suduri yamun i aliha bithei da amban esehei.
taidzi taiboo hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da bime beidere jurgan i aliha amban, amban tuhai.
hebei amban, amban gung lobi.
hebei amban, amban jukungge.
hebei amban, amban gacuha.
hebei amban, amban hutu.
hebei amban, amban jisi.
aliha amban amban ?ajidara.
mujilen bahabukū amban naige.
朱批：喀尔喀宾服本朝，先以信实之言盟誓，且求请本朝诸王与其共誓，此特小国防畏之心也。若追究彼等先前之非，不令本朝诸王盟誓，恐难见信外邦，使其心安。故仍着议政王、贝勒、大臣等详议题报。
题奏
多罗信郡王多尼等谨题：为喀尔喀土谢图汗等题报事。愿吉祥：额齐赖土谢图汗、诺门额真、车臣汗、戴青台吉上书。遵奉钦定之礼，吾等已宣誓如此：若吾等先行作恶，天地谴责。洒酒献祭、信言为誓。羊年七月二十六，于吾等使臣目下，陛下可否下旨，令诸王以信言盟誓。吉日遣发。题上，上谕：议政王、贝勒、大臣等会商，着议适当对策题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：本朝与彼等，向未为敌，且有使臣往来。然兵逐腾机思时，土谢图汗、车臣汗、丹津喇嘛、戴青台吉出兵迎战，袭击本朝，此天责之。后两楚琥尔入境，劫掠巴林。故断其往来，与之交恶。本朝所为，并无侵犯，且皇帝有旨：将其所掠巴林人口、牲畜悉数不论。令其以礼起誓，若起誓，则自盟誓之日起，彼处逃人概不收留。故此议决，不可令本朝诸王盟誓。为此敬题请旨。
顺治十二年十二月初叁。
多罗信郡王臣多尼、多罗安郡王臣岳乐、多罗贝勒臣尚善、镇国公固山额真臣宗室巴思哈、少保兼太子太保议政大臣户部尚书臣觉罗郎球、少傅兼太子太傅议政大臣内弘文院大学士臣觉罗巴哈纳、少保兼太子太保议政大臣内国史院大学士臣额色黑、太子太保议政大臣内弘文院大学士刑部尚书臣图海、议政大臣臣公罗璧、议政大臣臣珠孔格、议政大臣臣噶楚哈、议政大臣臣胡图、议政大臣臣济世、尚书臣沙济达喇、启心郎臣鼐格
上引题本可以廓清几个问题，首先，喀尔喀本次并非“无条件宾服”，而是完全自主的“有条件议盟”，而按照蒙古习俗进行盟誓则是谈判条件之一。因此，在议政王大臣会议与理藩院双方会同研究喀尔喀一方提出的要求后，遵循前例，以喀尔喀挑动事端、巴林人畜被掠为由予以拒绝。但顺治皇帝审时度势，认为此乃解决喀尔喀问题的不二良机，故驳回议政会议与理藩院之议，命其再行定夺。言下之意则是接受其要求，作出一定让步，朱批中“若追究彼等先前之非，不令本朝诸王盟誓，恐外藩不安，难以见信。”应该是顺治帝真正担心的原由。而所谓“宾服本朝、小国防畏之心” 等语，出于维护清朝对外形象之故，也为议政大臣与理藩院随后的定策指出了方向。
议政大臣与理藩院相关人员都是处理外藩政务的专业人员，对皇帝之意当然心领神会，十天之后，即十二月十叁日题本中，理藩院即改议，题请全面接受喀尔喀要求，准备遣使议盟。
题本四：
朱批：wang sa gashūci acara, ambasa gashūci acara babe dasame giwurefi wesimbu. ere ben te gurun i sere hergen fulu ohobi. halame dasa.
wesimburengge
○taidzi taiboo, hebei amban, hafan i jurgan i aliha amban. amban uksun i handai sei gingguleme (+)wesimburengge. doroi akdun giyūn wang amban doni sei gingguleme wesimbuhengge kalkai tusiyetu han se wesimbuhe jalin. oot suwasdi sidat (+)han i genggiyen de ocirai tusiyetu han, nomon ejen, cecen han, daicing taiji bithe wesimbuhe. (+)han i hese be dahafi toktobuha doro de, ere songko be, be deribume ehe araci, abka, na membe wakalame tuwakini seme cacul, cacume akdun gisun i gashūha. honin aniya nadan biyai orin ninggun de. meni elcin se be tuwabume, (+)han hese wesimbufi, wang se be akdun gusun i gashūbureo. sain inenggi jurambuhe seme (+)dele wesimbuhe, (+)hese, hebei wang, beile, ambasa acafi, acara be tuwame gisurefi wesimbu sehe. (+)hese be gengguleme dahafi meni geren i gisurehengge, muse daci cende ehe akū elcin yabubume bisirede tenggis be farhaha cooha de tusiyetu han, cecen han, darji lama, daicing taiji cooha okdome jifi musei emgi afafi (+)abka cembe wakalaha. amala juwe cūhur jifi musei barin be feksifi gamaha, muse cende sain be efuleme ehe araha, necehe ba akū (+)dergeci oncodome barin i eden niyalma, ulga be yooni waliyaha. toroi jalin cembe akdulame gashū gashūci, gashūha inenggici amasi ceni ukanju jici alime gaijarakū seme (+)hesei lashalaha ba bi. uttu ofi musei wang se gashūci ojorakū seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi. seme (+)dele wesimbuhe (+)hese, kalka muse de dahafi neneme akdun gisun i gashūfi, musei wang se be gashūbureo seme baihangge, cohome ajige gurun i tosome olhoro gūnin. ceni nenehe waka be feteme musei wang se gashūrakū oci, tulergi gurun de akdun be tuwabume elhe oburengge waka ayoo. kemuni hebei wang, beile, ambasa kimcime gisurefi wesimbu, sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, meni geren i gisurehengge, kalka ce ajige gurun, doro sarkū ofi, (+)hesei lashalaha be akdarakū, musei wang se be gashūbureo seme baime wesimbuhebi, monggo kooli de gashūrakū oho de akdun akū gūnimbi, tutu bime geli muse elbire be dahame wang se be gashūbuci inu acambi seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi.
ijishūn dasan i juwan juweci aniya jorgon biyai juwan ilan.
taidzi taiboo hebei amban hafan i jurgan i aliha amban, amban uksun i handai.
?oboo bime taidzi taiboo kamciha hebei amban, boigon jurgan i aliha amban, amban gioroi langkio.
?oofu bime taidzi taifu kamciha hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da amban gioroi bahana.
hebei amban gūsai ejen amban ildei.
taidzi taiboo hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da bime beidere jurgan i aliha amban, amban tuhai.
hebei amban dorolon i jurgan i aliha amban amban enggedei.
hebei amban amban gung lobi.
hebei amban tui janggin amban be cerbu.
hebei amban amban ibai.
hebei amban amban sohon.
hebei amban amban jukungge.
hebei amban amban gancuha.
aliha amban amban ?ajidara.
mujilen bahabukū amban naige.
朱批：应诸王盟誓或诸大臣盟誓，着改议题报。此本中“驳耻谤耻苍-颈”一词多余，着改之。
题奏
太子太保议政大臣吏部尚书臣宗室韩岱等谨题：前多罗信郡王多尼等谨题：为喀尔喀土谢图汗等题报事。愿吉祥：额齐赖土谢图汗、诺门额真、车臣汗、戴青台吉上书。遵奉钦定之礼，吾等已宣誓如此：若吾等先行作恶，天地谴责。洒酒献祭、信言为誓。羊年七月二十六，于吾等使臣目下，陛下可否下旨，令诸王以信言盟誓。吉日遣发。题上，上谕：议政王、贝勒、大臣等会商，着议适当对策题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：本朝与彼等，向未为敌，且有使臣往来。然兵逐腾机思时，土谢图汗、车臣汗、丹津喇嘛、戴青台吉出兵迎战，袭击本朝，此天责之。后两楚琥尔入境，劫掠巴林。故断其往来，与之交恶。本朝所为，并无侵犯，且皇帝有旨：将其所掠巴林人口、牲畜悉数不论。令其以礼起誓，若起誓，则自盟誓之日起，彼处逃人概不收留。故此议决，不可令本朝诸王盟誓。为此敬题请旨。题报后上谕：喀尔喀宾服本朝，先以信实之言盟誓，且求请本朝诸王与其共誓，此特小国防畏之心也。若穷究彼等先前之非，不令本朝诸王盟誓，恐难见信外邦，使其安然。故仍着议政王、贝勒、大臣等详议题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：喀尔喀小邦，不知礼义，不听圣裁，报求本朝诸王盟誓。依蒙古例，若不起誓，则为无信。然则本朝欲行招抚，遣诸王共誓亦为可行。为此敬题请旨。顺治十二年十二月十叁。
太子太保议政大臣吏部尚书臣宗室韩岱、少保兼太子太保议政大臣户部尚书臣觉罗郎球、少傅兼太子太傅议政大臣内弘文院大学士臣觉罗巴哈纳、议政大臣固山额真臣伊尔登、太子太保议政大臣内弘文院大学士刑部尚书臣图海、议政大臣礼部尚书臣恩格德、议政大臣臣公罗璧、议政大臣护军统领臣伯车尔布、议政大臣臣伊拜、议政大臣臣索浑、议政大臣臣珠孔格、议政大臣臣噶楚哈、尚书臣沙济达喇、启心郎臣鼐格
清朝文书制度中，但凡议覆题本，均需将前文及朱批原文照抄，本题本中，多数内容原文照录题本叁，而最后议覆方案：“喀尔喀小邦、不知礼义、不听圣裁，报求本朝诸王可否共誓。依蒙古例，若不起誓，则为无信。然则本朝欲行招抚，遣诸王共誓亦为可行。”云云，则是完全秉承上意之作。既以言语点明本朝“天朝上国”之威，又表明虽然接受对方要求而行，但此举纯系“招抚开恩”的从权之为。可谓春秋笔法、滴水不漏。顺治帝对此当然无异议，随后又对会盟参与者的等级作出疑问。而理藩院六天之后，即十二月十九日则对此作出议覆。
题本五：
朱批：inu, gashūci acara wang sei gebu be arafi wesimbu.
wesimburengge
○doroi elhe giyūn wang amban yolo sei gingguleme wesimburengge. doroi akdun giyūn wang doni sei gingguleme wesimburengge. taidzi taiboo, hebei amban, hafan i jurgan i aliha amban. amban uksun i handai sei gingguleme wesimburengge. kalkai tusiyetu han sei wesimbuhe jalin. oot suwasdi sidat (+)han i genggiyen de ocirai tusiyetu han, nomon ejen, cecen han, daicing taiji bithe wesimbuhe. (+)han i hese be dahafi toktobuha doro de, ere songko be, be deribume ehe araci, abka, na membe wakalame tuwakini seme cacul, cacume akdun gisun i gashūha. honin aniya nadan biyai orin ninggun de. meni elcin se be tuwabume, (+)han hese wesimbufi, wang se be akdun gusun i gashūbureo. sain inenggi jurambuhe seme (+)dele wesimbuhe, (+)hese, hebei wang, beile, ambasa acafi, acara be tuwame gisurefi wesimbu sehe. (+)hese be gengguleme dahafi meni geren i gisurehengge, muse daci cende ehe akū elcin yabubume bisirede tenggis be farhaha cooha de tusiyetu han, cecen han, darji lama, daicing taiji cooha okdome jifi musei emgi afafi (+)abka cembe wakalaha. amala juwe cūhur jifi musei barin be feksifi gamaha, muse cende sain be efuleme ehe araha, necehe ba akū (+)dergeci oncodome barin i eden niyalma, ulga be yooni waliyaha. toroi jalin cembe akdulame gashū gashūci, gashūha inenggici amasi ceni ukanju jici alime gaijarakū seme (+)hesei lashalaha ba bi. uttu ofi musei wang se gashūci ojorakū seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi. seme (+)dele wesimbuhe (+)hese, kalka muse de dahafi neneme akdun gisun i gashūfi, musei wang se be gashūbureo seme baihangge, cohome ajige gurun i tosome olhoro gūnin. ceni nenehe waka be feteme musei wang se gashūrakū oci, tulergi gurun de akdun be tuwabume elhe oburengge waka ayoo. kemuni hebei wang, beile, ambasa kimcime gisurefi wesimbu, sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, meni geren i gisurehengge, kalka ce ajige gurun, doro sarkū ofi, (+)hesei lashalaha be akdarakū, musei wang se be gashūbureo seme baime wesimbuhebi, monggo kooli de gashūrakū oho de akdun akū gūnimbi, tutu bime geli muse elbire be dahame wang se be gashūbuci inu acambi seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi seme (+)dele wesimbuhe. (+)hese, wang se gashūci acara, ambasa gashūci acara babe dasame gisurefi wesimbu, ere be de gurun sere hergen fulu ohobi halame dasame sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, meni geren i gisurehengge, musei yargiyan i akdun be tuwabure be dahame, wang se gashūci acambi, seme, gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi.
ijishūn dasan i juwan juweci aniya jorgon biyai juwan uyun.
doroi elhe giyūn wang amban yolo.
doroi beile amban ?ang?an.
?oboo bime taidzi taiboo kamciha hebei amban, boigon jurgan i aliha amban, amban gioroi langkio.
?oofu bime taidzi taifu kamciha hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da amban gioroi bahana.
?ooboo bime taidzi taiboo kamciha. hebei amban dorgi gurun i suduri yamun i aliha bithei da amban esehei.
taidzi taiboo hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da bime beidere jurgan i aliha amban, amban tuhai.
hebei amban dorolon i jurgan i aliha amban amban enggedei.
hebei amban amban sohon.
hebei amban amban jukungge.
hebei amban amban hutu.
aliha amban, amban ?ajidara.
朱批：是，若有适合盟誓之王，题报其名。
题奏
多罗安郡王臣岳乐等谨题：多罗信郡王臣多尼等曾谨题：太子太保议政大臣吏部尚书臣宗室韩岱等谨题，为喀尔喀土谢图汗等题报事。愿吉祥：额齐赖土谢图汗、诺门额真、车臣汗、戴青台吉上书。遵奉钦定之礼，吾等已宣誓如此：若吾等先行作恶，天地谴责。洒酒献祭、信言为誓。羊年七月二十六，于吾等使臣目下，陛下可否下旨，令诸王以信言盟誓。吉日遣发。题上，上谕：议政王、贝勒、大臣等会商，着议适当对策题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：本朝与彼等，向未为敌，且有使臣往来。然兵逐腾机思时，土谢图汗、车臣汗、丹津喇嘛、戴青台吉出兵迎战，袭击本朝，此天责之。后两楚琥尔入境，劫掠巴林。故断其往来，与之交恶。本朝所为，并无侵犯，且皇帝有旨：将其所掠巴林人口、牲畜悉数不论。令其以礼起誓，若起誓，则自盟誓之日起，彼处逃人概不收留。故此议决，不可令本朝诸王盟誓。为此敬题请旨。题报后上谕：喀尔喀宾服本朝，先以信实之言盟誓，且求请本朝诸王与其共誓，此特小国防畏之心也。若穷究彼等先前之非，不令本朝诸王盟誓，恐难见信外邦，使其心安。故仍着议政王、贝勒、大臣等详议题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：喀尔喀小邦，不知礼义，不听圣裁，报求本朝诸王盟誓。依蒙古例，若不起誓，则为无信。然则本朝欲行招抚，遣诸王共誓亦为可行。为此敬题请旨。题报，上谕曰：应诸王盟誓或诸大臣盟誓，着改议题报。此本中“驳耻谤耻苍-颈”一词多余，着改之。臣等谨遵上谕议曰：本朝示之诚信，故当令诸王与其盟誓。为此敬题请旨。
顺治十二年十二月十九。
多罗安郡王臣岳乐、多罗贝勒臣尚善、少保兼太子太保议政大臣户部尚书臣觉罗郎球、少傅兼太子太傅议政大臣内弘文院大学士臣觉罗巴哈纳、少保兼太子太保议政大臣内国史院大学士臣额色黑、太子太保议政大臣内弘文院大学士刑部尚书臣图海、议政大臣礼部尚书臣恩格德、议政大臣臣索浑、议政大臣臣珠孔格、议政大臣臣胡图、尚书臣沙济达喇
本题本依然是几乎照录前文，但确定诸王参与一事，等于完全接受了喀尔喀所要求。喀尔喀要求派遣王一级人员参与盟誓，无疑是以与清朝平等之地位自居，从清廷反应看，对此心知肚明，而倘若只以大臣参与，势必难以达成目的，故而自议政大臣会议、理藩院至皇帝本人，在此都无更多纠缠，因此，最后唯一问题是选派何人参与盟誓。对此，于十二月二十五日，由议政王大臣会同理藩院商议的最终结果出炉，经由理藩院题报。
题本六：
朱批：doroi elhe giyūn wang gashūkini.
wesimburengge
○tulergi golo be dasara jurgan i aliha amban, amban ?ajidara sei gingguleme wesimburengge. doroi elhe giyūn wang amban yolo sei gingguleme wesimbuhengge. taidzi taiboo, hebei amban, hafan i jurgan i aliha amban. amban uksun i handai sei gingguleme wesimbuhengge kalkai tusiyetu han se wesimbuhe jalin. oot suwasdi sidat (+)han i genggiyen de ocirai tusiyetu han, nomon ejen, cecen han, daicing taiji bithe wesimbuhe. (+)han i hese be dahafi toktobuha doro de, ere songko be, be deribume ehe araci, abka, na membe wakalame tuwakini seme cacul, cacume akdun gisun i gashūha. honin aniya nadan biyai orin ninggun de. meni elcin se be tuwabume, (+)han hese wesimbufi, wang se be akdun gusun i gashūbureo. sain inenggi jurambuhe seme (+)dele wesimbuhe, (+)hese, hebei wang, beile, ambasa acafi, acara be tuwame gisurefi wesimbu sehe. (+)hese be gengguleme dahafi meni geren i gisurehengge, muse daci cende ehe akū elcin yabubume bisirede tenggis be farhaha cooha de tusiyetu han, cecen han, darji lama, daicing taiji cooha okdome jifi musei emgi afafi (+)abka cembe wakalaha. amala juwe cūhur jifi musei barin be feksifi gamaha, muse cende sain be efuleme ehe araha, necehe ba akū (+)dergeci oncodome barin i eden niyalma, ulga be yooni waliyaha. toroi jalin cembe akdulame gashū gashūci, gashūha inenggici amasi ceni ukanju jici alime gaijarakū seme (+)hesei lashalaha ba bi. uttu ofi musei wang se gashūci ojorakū seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi. seme (+)dele wesimbuhe (+)hese, kalka muse de dahafi neneme akdun gisun i gashūfi, musei wang se be gashūbureo seme baihangge, cohome ajige gurun i tosome olhoro gūnin. ceni nenehe waka be feteme musei wang se gashūrakū oci, tulergi gurun de akdun be tuwabume elhe oburengge waka ayoo. kemuni hebei wang, beile, ambasa kimcime gisurefi wesimbu, sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, meni geren i gisurehengge, kalka ce ajige gurun, doro sarkū ofi, (+)hesei lashalaha be akdarakū, musei wang se be gashūbureo seme baime wesimbuhebi, monggo kooli de gashūrakū oho de akdun akū gūnimbi, tutu bime geli muse elbire be dahame wang se be gashūbuci inu acambi seme gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi seme (+)dele wesimbuhe. (+)hese, wang se gashūci acara, ambasa gashūci acara babe dasame gisurefi wesimbu, ere be de gurun sere hergen fulu ohobi halame dasame sehe. (+)hese be gingguleme dahafi, meni geren i gisurehengge, musei yargiyan i akdun be tuwabure be dahame, wang se gashūci acambi, seme, gisurehebi. erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi. seme (+)dele wesimbuhe, (+)hese inu, gashūci acara wang se gebu be arafi wesimbu sehe, (+)hese be gingguleme dahafi, meni geren i gisurehengge, ere gashūre de, hebe de dosika be dahame, doroi akdun giyūn wang, doroi elhe giyū wang, ere juwe wang ci emke be gashūbuci acambi, erei jalin gingguleme wesimbuhe, (+)hese be baimbi.
ijishūn dasan i juwan juweci aniya jorgon biyai orin sunja.
doroi akdun giyūn wang amban doni.
doroi elhe giyūn wang amban yolo.
gurun be dalire gung ni jergi gūsai ejen amban uksun i basha.
taidzi taiboo hebei amban hafan i jurgan i aliha amban, amban uksun i handai.
?oboo bime taidzi taiboo kamciha hebei amban, boigon jurgan i aliha amban, amban gioroi langkio.
?oofu bime taidzi taifu kamciha hebei amban dorgi gurun i kooli selgiyere yamun i aliha bithei da amban gioroi bahana.
taidzi taiboo kamciha hebei amban dorgi gurun i suduri yamun i aliha bithei da amban esehei.
hebei amban dorolon i jurgan i aliha amban amban enggedei.
hebei amban amban ibai.
hebei amban amban jukungge.
hebei amban amban jisi.
hebei amban amban hutu.
aliha amban, amban ?ajidara.
朱批：着多罗安郡王盟誓。
题奏
理藩院尚书臣沙济达喇等谨题：多罗安郡王臣岳乐等谨题：太子太保议政大臣吏部尚书臣宗室韩岱等谨题：为喀尔喀土谢图汗等题报事：愿吉祥：额齐赖土谢图汗、诺门额真、车臣汗、戴青台吉上书。遵奉钦定之礼，吾等已宣誓如此：若吾等先行作恶，天地谴责。洒酒献祭、信言为誓。羊年七月二十六，于吾等使臣目下，陛下可否下旨，令诸王以信言盟誓。吉日遣发。题上，上谕：议政王、贝勒、大臣等会商，着议适当对策题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：本朝与彼等，向未为敌，且有使臣往来。然兵逐腾机思时，土谢图汗、车臣汗、丹津喇嘛、戴青台吉出兵迎战，袭击本朝，此天责之。后两楚琥尔入境，劫掠巴林。故断其往来，与之交恶。本朝所为，并无侵犯，且皇帝有旨：将其所掠巴林人口、牲畜悉数不论。令其以礼起誓，若起誓，则自盟誓之日起，彼处逃人概不收留。故此议决，不可令本朝诸王盟誓。为此敬题请旨。题报后上谕：喀尔喀宾服本朝，先以信实之言盟誓，且求请本朝诸王与其共誓，此特小国防畏之心也。若穷究彼等先前之非，不令本朝诸王盟誓，恐难见信外邦，使其心安。故仍着议政王、贝勒、大臣等详议题报。臣等诸人谨遵上谕议曰：喀尔喀小邦，不知礼义，不听圣裁，报求本朝诸王盟誓。依蒙古例，若不起誓，则为无信。然则本朝欲行招抚，遣诸王共誓亦为可行。为此敬题请旨。报上，上谕：应诸王盟誓或诸大臣盟誓，着改议题报。此本中“驳耻谤耻苍-颈”一词多余，着改之。臣等谨遵上谕议曰：如本朝示信，则当令诸王盟誓，为此敬题请旨。报上，上谕：是，若有适合盟誓之王，题报其名。臣等谨遵上谕议曰：此次盟誓，因与议政之故，故多罗信郡王、多罗安郡王，应自此二王中择一令往盟誓。为此敬题请旨。
顺治十二年十二月二十五。
多罗信郡王臣多尼、多罗安郡王臣岳乐、镇国公固山额真臣巴思翰、太子太保议政大臣吏部尚书臣宗室韩岱、少保兼太子太保议政大臣户部尚书臣觉罗郎球、少傅兼太子太傅议政大臣内弘文院大学士臣觉罗巴哈纳、太子太保议政大臣内国史院大学士臣额色黑、议政大臣礼部尚书臣恩格德、议政大臣臣伊拜、议政大臣臣珠孔格、议政大臣济世、议政大臣胡图、尚书沙济达喇
经过议政王大臣会议与理藩院双方的磋商，提出了信郡王多尼、安郡王岳乐两大人选，而顺治皇帝朱批，钦点岳乐为参与盟誓之人。对于盟誓人，理藩院题报时明确说明，此二人乃与议政之王，即议政王大臣会议中成员，可见本次议盟，清廷给予了极大重视。而推选最高决策层成员，非闲散王族，也充分说明了清廷于彼时承认喀尔喀与其有对等地位。而该二王在顺治年间均为举足轻重之人，顺治皇帝二择其一，也颇见心思。
多尼为太祖之孙，多铎次子，顺治六年袭其父和硕豫亲王爵，八年改信亲王，顺治九年追降多铎为郡王，多尼亦降为多罗信郡王。其人顺治七年即与议政，即令降爵，仍于一月中复议政之位。且其王爵仍为世袭罔替之爵，即俗称之“铁帽子王”。 而岳乐同为太祖之孙，乃饶余郡王阿巴泰第四子。顺治八年袭父郡王爵，改号为安。观其至盟誓时履历，顺治三年随豪格征讨张献忠，五年驻防大同，九年掌工部、参与议政，十年又受封宣威大将军，驻归化城，专司处理喀尔喀事务。十二年八月掌宗人府。
两相比对，多尼之爵位、家世相对尊荣，参与议政也相对较早，而安郡王岳乐有更丰富的政务、军务、外事经验。多尼见诸史籍之参与政事记载，为顺治十五年出兵云南，攻南明桂王朱由榔。虽无法据此断言此前他未亲自掌管过重大政务，但比较岳乐，还稍显不足。岳乐不但有掌管工部、宗人府的政务处理履历，更关键的是曾驻防大同、归化城，专司防御喀尔喀之事。无疑这种经历，使岳乐对西北局势、满蒙关系有更为直接、更为清晰的理解。同时作为针对喀尔喀事务的驻外军事将领，也更了解喀尔喀内部形势。
同时，顺治一朝，岳乐在顺治皇帝心目中的地位非同寻常。甚至有材料与学者认为，顺治皇帝去世前，曾考虑传位于一位从兄弟，而其属意人选，很可能就是岳乐。 不管这种说法是否属实，但岳乐自顺治一朝，由辅国公至亲王，除才能突出、功勋卓著外，与皇帝关系良好应是不争的事实。
综上所述，可见在挑选盟誓人选时，自理藩院到皇帝，是经过一番慎重考虑与精心选择的。首先，应喀尔喀方面要求，需要派出王一级重臣，以示诚意。而多尼与岳乐二人，均符合这一要求。其次，所派之王，应有充分的政务经验与处理蒙古事务经验，还需为皇帝心腹。多尼与岳乐，均为议政王大臣会议成员，参与议政多年，且岳乐更是直接与喀尔喀兵锋相对。论关系，岳乐为顺治皇帝的绝对心腹，可见此次与喀尔喀盟誓，虽非军事行动，但是倾注了清廷的良苦用心。
叁、结论。
最终，如本文开篇所引，喀尔喀与清朝盟誓顺利举行，只是从题本中所见的一番折冲樽俎，与《实录》中的宾服远人大异其趣。甚至可以说，清朝因时因势，进行了一定的让步，以促成此事。从题本中可见，清朝对喀尔喀的既定国策，一来要保持“天下共主”之身份，不与所谓“外邦小国”对等往来，二来始终通过“巴林事件”对其施压，取得道义优势。实则理藩院在事件最初，也是依据此基本策略，对喀尔喀所提要求予以拒绝。但在顺治皇帝亲自介入下，不但应允了喀尔喀派遣诸王共同盟誓——这种实质上的对等邦交行为。同时放弃了索取巴林被掳人畜的权利，且与喀尔喀达成共识，双方均不再收留对方逃人。
究其实，清廷之所以作出上述让步，绝非仅仅就喀尔喀问题而发，而是与其面临的整体形势息息相关。顺治十二年，清廷在中原可谓立足未稳，不但南明朝廷尚未平定，而西北、西南、东南沿海的反清势力也甚为活跃。就在本次盟誓前，顺治十一年十一月，东南沿海郑成功“率官兵，战船百余艘，南下勤王。……并持书会西宁王李定国。” 至顺治十二年十一月，不但连下漳州、安平等重镇，且于十二年七月“遣中提督甘辉、右提督王秀奇统兵北上；遣前提督黄廷、后提督万礼统兵南下。” 此外收留鲁王朱以海，联络西北李定国与南明朝廷，东西两路反清武装大有合围夹攻之势。
清廷面临南方战局吃紧，首先需要集中兵力，各个击破，而对北方喀尔喀蒙古，奉行羁縻怀柔、防御为主，以避免双线作战为要务。而在此关头，喀尔喀车臣汗部内乱频仍、新汗即位，需要转移视线，寻求近邻承认，故此遣使通好，此举正合清廷之意。因此顺治皇帝一改先前国策，亲自制定并参与了与喀尔喀盟誓的政策及过程，不但暂时解决了北方后顾之忧，还开启了清廷干涉喀尔喀蒙古事务之先河，为日后归并喀尔喀留下了伏笔。通过形势上的让步，获取了巨大实效，可谓枉尺直寻、临机应变，也让人充分认识了顺治时期清廷政务处理的灵活与成熟。
总而言之，后世记述性史料中，为了凸显清朝的地位与武功，开国初年错综复杂的政治形势、外交较量，大量被隐没于轻描淡写的叙述中。故此，在后世看来，虽然史实具备，事件完整，但其过程、冲突，甚至两方的实际关系等等，却完全经过了符合清朝官方口径的“处理”。而通过理藩院题本这种“遗留性史料”的面世，使我们能更加真实、更加充分的了解当时实际情况，也为我们更好的还原历史真实提供了必要的资料。&苍产蝉辫;
